Gwrthdaro amgylcheddol

Gwrthdaro amgylcheddol

Protest Coedwig Hambach yn erbyn ehangu pyllau glo
Enghraifft o'r canlynol	math o wrthdaro
Math	social conflict
Prif bwnc	diraddio'r amgylchedd

Mae gwrthdaro amgylcheddol neu wrthdaro dosbarthiad ecolegol (EDCs) yn wrthdaro cymdeithasol a achosir gan ddirywiad amgylcheddol neu gan ddosbarthiad anghyfartal o adnoddau amgylcheddol.^[1][2][3] Gall partïon sy’n ymwneud â’r gwrthdaro gynnwys cymunedau yr effeithir arnynt yn lleol, gwladwriaethau, cwmnïau (y staff a'r buddsoddwyr), a mudiadau cymdeithasol neu amgylcheddol;^[4][5] fel arfer mae amddiffynwyr amgylcheddol yn amddiffyn eu mamwlad rhag echdynnu adnoddau neu waredu gwastraff peryglus.^[1]

Mae diraddio amgylcheddol yn creu prinder adnoddau (fel gorbysgota neu ddatgoedwigo), ac yn atal yr amgylchedd rhag medru delio gydai llygredd, ac yn diraddio'r cynefinoedd bodau dynol a'r bioamrywiaeth sydd yno.^[6] Yn aml mae'r gwrthdaro yma'n canolbwyntio ar faterion cyfiawnder amgylcheddol, hawliau pobl frodorol, hawliau gwerinwyr, neu fygythiadau i bysgotwyr.^[1]

Gall gwrthdaro amgylcheddol yn cymhlethu'r ymateb i drychineb naturiol neu'n gwaethygu'r gwrthdaro presennol – yn enwedig yng nghyd-destun anghydfodau Daear-wleidyddol neu lle mae cymunedau wedi'u dadleoli i greu ymfudwyr amgylcheddol.^[7][3][6]

Weithiau defnyddir y termau gwrthdaro cymdeithasol-amgylcheddol, gwrthdaro amgylcheddol, neu EDCs yn gyfnewidiol. Mae'r astudiaeth o'r gwrthdaro yma'n gysylltiedig â meysydd economeg ecolegol, ecoleg wleidyddol, a chyfiawnder amgylcheddol.

1. ↑ ^{1.0 1.1 1.2} Scheidel, Arnim; Del Bene, Daniela; Liu, Juan; Navas, Grettel; Mingorría, Sara; Demaria, Federico; Avila, Sofía; Roy, Brototi et al. (2020-07-01). "Environmental conflicts and defenders: A global overview" (yn en). Global Environmental Change 63: 102104. doi:10.1016/j.gloenvcha.2020.102104. ISSN 0959-3780. PMC 7418451. PMID 32801483. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=7418451.
2. ↑ Lee, James R. (2019-06-12), "What is a field and why does it grow? Is there a field of environmental conflict?", Environmental Conflict and Cooperation (Routledge): 69–75, doi:10.4324/9781351139243-9, ISBN 978-1-351-13924-3, http://dx.doi.org/10.4324/9781351139243-9, adalwyd 2022-02-18
3. ↑ ^{3.0 3.1} Libiszewski, Stephan. "What is an Environmental Conflict?." Journal of Peace Research 28.4 (1991): 407-422.
4. ↑ Cardoso, Andrea (December 2015). "Behind the life cycle of coal: Socio-environmental liabilities of coal mining in Cesar, Colombia" (yn en). Ecological Economics 120: 71–82. doi:10.1016/j.ecolecon.2015.10.004. https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0921800915004012.
5. ↑ Orta-Martínez, Martí; Finer, Matt (December 2010). "Oil frontiers and indigenous resistance in the Peruvian Amazon" (yn en). Ecological Economics 70 (2): 207–218. doi:10.1016/j.ecolecon.2010.04.022. https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0921800910001655.
6. ↑ ^{6.0 6.1} Mason, Simon; Spillman, Kurt R (2009-11-17). "Environmental Conflicts and Regional Conflict Management". WELFARE ECONOMICS AND SUSTAINABLE DEVELOPMENT – Volume II (yn Saesneg). EOLSS Publications. ISBN 978-1-84826-010-8.
7. ↑ "Environment, Conflict and Peacebuilding". International Institute for Sustainable Development (yn Saesneg). Cyrchwyd 2022-02-18.